Historische achtergrond van koningshuis en (anti-)monarchisme
en 1 mei 2000

Ze zeggen, dat de Oranjedynastie altijd goed voor de mensen in Nederland is geweest; en niet omstreden zou zijn. O ja? Al vierhonderd jaar, af en toe, streeft het Oranjehuis naar machtsuitbreiding; vaak steunend op gewapende macht. Telkens zien wij, dat dit leidt dit tot weerstand en conflicten.

Dit kunnen wij zien bij de onthoofding van Johan van Oldenbarnevelt. Waarom is de grote rechtsgeleerde Hugo de Groot door prins Maurits opgesloten in kasteel Loevestein? Na een poging van prins Willem II om Amsterdam met geweld te veroveren, kwam het 1e stadhouderloze tijdperk. Oranje-aanhangers, aanhangers van prins Willem III, vermoordden in 1672 Johan en Cornelis de Witt. Na de dood van Willem III kwam het 2e stadhouderloze tijdperk

Aan het eind van de achttiende eeuw had je prins Willem V. Tegen Willem V was veel verzet onder de bevolking. Dat waren de patriotten, ook wel Kezen genoemd, naar de patriot Cornelis [Kees] de Gijzelaar. Kees de Gijzelaar wilde rijden door de Stadhouderspoort van het Binnenhof; de poort, waar tot dan toe alleen de Prinselijke/stadhouderlijke koets door mocht.

De patriotten, kezen,  hadden een keeshond als symbool. Hun kleuren in Leiden waren wit/blauw/groen. De patriotten hadden sympathie voor de Amerikaanse revolutie, die de Engelse koning uit Amerika joeg; en later de Franse revolutie, die koning Lodewijk XVI afzette. Zij vergeleken Willem V met de Spaanse hertog van Alva, en de Romeinse keizer Nero.

Oranjeklanten vierden de verjaardag van Willem V telkens op 8 maart. In 1783 doofden patriotten in Leiden op 8 maart feestkaarsen voor de prins. Volgens de historicus P.J. Blok, Geschiedenis eener Hollandsche stad, over Leiden, had dat de stilzwijgende steun van het in meerderheid patriottische stadsbestuur, waaronder burgemeester Chastelein. Vergelijk dat anti-Oranje bestuur eens met het tegenwoordige stadsbestuur, dat zelfs aan Oranjegezinden verbiedt om op bruggen te staan, omdat niet-Oranjegezinden ook op bruggen kunnen staan. De bekendste krant van Leiden toen, de Gazette de Leyde, was een Patriots blad van Jean en Etienne Luzac. Vergelijk dat eens met de uniform monarchistische media van nu.

Op de verjaardag van de prins in 1785 verbood het stadsbestuur zelfs het dragen van oranje lint, en in 1786 het spelen van het Wilhelmus, wegens gewelddaden van oranjeklanten tegen patriotten. Een Leidse Prinsgezinde bakker, die bij patriotten de ruiten had laten ingooien, werd opgesloten in het Gravensteen. We zeggen hier uitdrukkelijk, dat we wel de kritiek van de patriotten op Oranjedynastie en monarchie willen benadrukken; maar nooit Oranjefeestvierders iets zouden willen verbieden.

Uiteindelijk leidde het streven van de Oranjedynastie naar meer macht tot een burgeroorlog. Het leger van de prins trok in 1787 samen met Pruisische troepen het opstandige Holland binnen. Met dreiging met geweld kwam er een prinsgezind stadsbestuur in Leiden. Vele Leidse anti-prinsgezinden moesten vluchten naar het tegenwoordige België, Frankrijk, of Amerika. Anderen werden verdronken of anderszins gedood; of hun huizen werden geplunderd. Velen werden ontslagen.

In 1795 kwamen de patriotten in Leiden weer in opstand. Zij ontwapenden de prinsgezinde schutterij, nog voor dat het Franse leger kwam. De Oranjes vluchtten naar Engeland.

In 1815 werd Willem I koning van Nederland. Toen in 1848 in heel Europa revolutie was, met ook demonstraties in Nederland, toen pas bleek zijn opvolger, Willem II, bereid de meeste koninklijke macht aan de ministers af te staan. Maar de dynastie hield rijkdom op staatskosten, en invloed achter de schermen.

Koning Willem III was heel impopulair. Zijn bijnaam was Koning Gorilla. Toen de anarchist Alexander Cohen riep "Weg met Gorilla!" kwam Cohen in de gevangenis. Ook Domela Nieuwenhuis moest, zoals het heette, "zakjes plakken" in de bajes wegens majesteitsschennis.

In 1916 protesteerde het linkse dagblad De Tribune tegen de wildezwijnenjacht van prins gemaal Prins Hendrik. Ze noemden hem Varkensheintje. De Tribune werd juridisch vervolgd.

In 1937 trouwde kroonprinses Juliana met Prins Bernhard; lid van NSDAP, SS, en werkzaam bij IG Farben.

Toen de tegenwoordige koningin in Amsterdam werd gekroond, was daar veel actie tegen, onder de leus Geen woning, geen kroning.

En nu hebben we dan Maxima. De vader van Maxima was minister van de Argentijnse militaire dictatuur. Volgens meldingen zou hij toen gezegd hebben: de oppositie tegen de dictatuur zijn toch maar "communisten en Joden."

Terwijl de regering bezuinigt op de minima, komt er straks geld bij voor Maxima. De belastingbetaler moet straks krom liggen voor juwelen en  bontjassen voor Prinses Maxima. Dit geld kan beter besteed worden aan bijvoorbeeld de vroedvrouwen. Al het geld voor het koningshuis zou beter kunnen worden besteed aan onderwijs, bijvoorbeeld in de Bijlmer.

Kortom: de Drieeenheid "God, Nederland, Oranje" is een mythe.

1 mei 2000

In Leiden zingt 29 april het Eurokoor koningin Beatrix toe. Wij horen liever liederen, waar de Euro, of ander geld, niet centraal in staat.

Koninginnedag wordt nu op 29 april gevierd, hoewel de koningin dan niet jarig is. Ook op dertig april is zij niet jarig. De viering van dertig april zit de viering in Nederland van de internationale 1 mei al tientallen jaren in de weg. Kennelijk is dit zo bedoeld.

Socialisten stelden Een Mei ruim honderd jaar geleden in, ter nagedachtenis aan zinloos geweld. Staatsgeweld tegen arbeiders in Haymarket in Chicago, in Amerika. Zij kwamen op voor hun rechten. De overheid doodde hen toen. Toen dacht de Amerikaanse regering, problemen tussen ondernemers en werknemers met het doden van kritische arbeiders te kunnen oplossen. Nu denkt de Amerikaanse regering, en de Nederlandse regering, dat je nationaliteitenkwesties op de Balkan met F-16`s, B-52`s, kruisraketten, en met geweerkolven en pepperspray voor de burgers van Kosovska Mitrovica, kunt oplossen. Een feest als Koninginnedag kan voor de Nederlandse bevolking aandacht hier van afleiden.

Op Een Mei gaat het al meer dan honderd jaar om internationale solidariteit voor sociale rechten, vrede, en verdere eisen van de arbeidersbeweging. Wie koninginnedag wil vieren, kreeg en krijgt meestal vrij. Om 1 mei te vieren, is het in Nederland al lang heel moeilijk om vrij te krijgen als scholier of arbeider.

Toch zullen ook dit jaar vele miljoenen over de hele wereld naar een mei manifestaties komen. Verzet zoals vorig jaar in Seattle tegen de Wereldhandelsconferentie van grote ondernemers en ondernemersvriendelijke, maar niet bevolkingsvriendelijke of milieuvriendelijke politici, bleek sterker dan velen dachten. De wereldwijde een mei acties zijn mede hier een vervolg op; en voorlopers van verder verzet: voor internationale solidariteit, voor sociale rechten, voor vrede. We bestrijden racisme, of het nu in Oostenrijk of in de Nederlandse koppelingswet zit. We verdedigen het recht op onderdak. We verdedigen het leven van wie in Nederland door milieuvervuilende bedrijven bedreigd wordt. We verdedigen het leven van de Amerikaanse politieke gevangene Mumia Abu Jamal. We verdedigen de miljoenen levens, die op het spel staan op de Balkan, in Irak, in Colombia.

Terug naar de 29 april pagina